Östaki Borusu Nedir, Ne İşe Yarar?
“Östaki Borusu – Eustachian Tube” adı verilen kanal, kulak zarının arkasında bulunan ve normal şartlarda hava ile dolu olan orta kulak boşluğunun burnun en arka kısmındaki nazofarinks (geniz) bölgesi ile bağlantısını sağlamaktadır.
Ortalama uzunluğu 3,5 cm olan östaki borusunun orta kulak tarafındaki 1/3 kısmı kemik, geniz tarafındaki 2/3 kısmı kıkırdak yapıdadır. Doğal pozisyonunda içinden hava ya da sıvı geçişi olmayacak şekilde daralmış olarak duran kanal, çevresindeki kasların yutkunma hareketi sırasında kasılması ile açılarak orta kulak ve geniz arasında hava geçişini sağlar.
Östaki borusunun en önemli fonksiyonları orta kulak basıncının dış ortam basıncı ile dengelenmesini sağlamak, orta kulakta biriken salgıların boşalmasını sağlamak ve orta kulağı geniz tarafından gelen enfeksiyon ve salgılardan korumaktır.
Östaki Borusu Fonksiyonu Neden Bozulur?
Östaki kanalının tıkanma şeklindeki fonksiyon bozuklukları geniz bölgesini tutan üst solunum yolu enfeksiyonlarına, alerjik reaksiyonlara, sinüs enfeksiyonlarına, cerrahi travmalara ya da özellikle geniz bölgesindeki tümör ve kitlelere bağlı olarak oluşabildiği gibi herhangi bir neden olmadan anatomik yapısal özelliklere bağlı olarak ta izlenebilmektedir. Östaki tüpünün diğer fonksiyon bozukluğu olan ve nedenleri, sebep olduğu şikâyetler ve tedavi seçenekleri tamamen farklı bir problem olan kanalın normalden fazla açık olması (Patuolus Östaki) bu konu başlığı altında ele alınmayacaktır.
Östaki Borusu Fonksiyonu Bozulunca Ne Olur?
Östaki kanalının yeterli fonksiyon görmemesi sonucunda orta kulak basıncının dış ortam basıncı ile eşitlenememesi durumunda orta kulakta oluşan negatif basınç erken dönemde kulakta dolgunluk hissi, kulak çınlaması, kulak tıkanıklığı, işitmede azalma hissi gibi şikâyetlere neden olurken basıncın uzun süre eşitlenememesi sonucunda orta kulakta sıvı toplanması, kulak zarının orta kulağa doğru çekilmesi, kulak zarının orta kulak yapılarına yapışması, kulak zarında içeri doğru cepleşme ve takiben ciddi kronik orta kulak iltihaplarının oluşması ile sonuçlanabilir.
Orta kulakta sıvı toplanması ile beraber kulak zarında çeşitli seviyelerde çekilme ve yapışmalar daha çok ciddi ve kronik kanal tıkanıklığı olan hastalarda oluşurken daha hafif düzeydeki fonksiyon bozukluğu olan hastalarda normal zamanlarda belirgin problem izlenmezken şikâyetler östaki kanalı mukozasında ödem ve şişmeye neden olan enfeksiyonlarda, alerjik reaksiyonlarda ya da dış ortam basıncında kısa sürede önemli değişiklik olan uçak seyahati veya suya dalış gibi durumlarda oluşabilmektedir.
Östaki Borusu Tıkanıklığı Nasıl Tedavi Edilir?
Enfeksiyon ya da alerjik reaksiyon gibi sebeplere bağlı olarak kısa sürede gelişen östaki fonksiyon bozukluklarında mukoza şişliğini azaltan ilaç ve burun spreyleri genellikle faydalı olurken uzun süreli kronik östaki fonksiyonlarında ilaçla tedavi çoğu zaman başarısız olmaktadır.
Toplumda %1 civarında karşılaşılan farklı derecelerdeki kronik östaki tıkanıklıklarının tedavisinde günümüze kadar çok farklı yöntemler denenmiş olmasına karşın komplikasyon riski düşük, etkili bir yöntem bulunamamış ve belirgin şikayeti olan hastalarda orta kulak basıncının dengelenmesi amacı ile kulak zarı üzerine havalanma tüpü yerleştirilmesi en fazla tercih edilen yöntem olmuştur. Kulak havalanma tüplerinin kulak zarı üzerinde uzun süre kalması ise zarda kalıcı delinmelere, kireçlenmeye, enfeksiyonlara ve sürekli sudan korunma gerekliliği nedeni ile hastanın hayat kalitesinde bozulmaya neden olmaktadır.
Balon Tuboplasti Nasıl Yapılır?
Yakın geçmişte uygulanmaya başlanan “Balon ile Östaki Borusu genişletilmesi” tekniği kronik östaki kanalı tıkanıklığı olan hastalarda oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Bu teknikte Östaki kanalına geniz tarafındaki ağzından burun yolu ile yapılan endoskopi eşliğinde özel bir kateter ile girildikten sonra kateter üzerindeki balon kanalın kıkırdak yapıdaki bölümü içinde şişirilmekte ve kanalın genişlemesi sonucunda fonksiyonlarında uzun süreli düzelme sağlanabilmektedir.
Uygun hastalarda son derece güvenli olarak uygulanan balon ile genişletme işlemi çoğunlukla genel anestezi altında yapılmakta ve bütün işlem iki taraf için 15-20 dakika civarında sürmektedir.
Östaki Borusu Genişletilmesi Kimlerde Uygulanabilir?
Östaki borusunun ciddi kronik fonksiyon bozukluğuna bağlı olarak orta kulakta sıvı birikmesi, kulak zarında çökme, cepleşme, orta kulak yapılarına yapışma gibi problemleri olan hastalar ve östaki borusu fonksiyonunun yetersiz olması nedeni ile özellikle uçak yolculuklarında ya da su altı sporları sırasında ilaç desteğine rağmen orta kulak basıncının eşitlenememesine bağlı orta kulakta sıvı toplanması, enfeksiyon, kanama ya da ciddi ağrı problemleri yaşayan hastalar “balonla Östaki Borusu genişletme” işlemi için uygun adaylardır.
Özellikle kısa süredir şikayeti olan hastalarda balonla genişletme işlemi yapılmada önce kulak kemiği, sinüsler, burun ve geniz bölgesinden köken alan, enfeksiyon, alerji tümör gibi Östaki Borusu fonksiyonunu etkileyebilecek bir patolojinin bulunup bulunmadığı mutlaka araştırılmalıdır.
Balon tuboplasti işlemi östaki fonksiyon bozukluğu nedeni ile sık orta kulak enfeksiyonu geçiren ya da orta kulakta sıvı birikmesi ve kulak zarında çökme gibi problemleri olan çocuklarda da başarı ile uygulanabilmektedir.